„KAJET ROZWOJU”
W zamian za wsparcie kampanii społecznej #przytuldziecko przekazujemy Państwu
Kajet Rozwojowy. Znajdą go Państwo ze szczegółowymi informacjamitutaj
OZ i PZ .524.6.2020 Radom 18.05. 2020r.
Dyrektor Pszedszkola
wg. wykazu
Sekcja OZiPZ Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Radomiu przesyła do wykorzystania materiały edukacyjne tematycznie związane z covid-19 przeznaczone
dla młodszych dzieci i ich opiekunów .
Kierownik Sekcji
Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia
Katarzyna Baćmaga
Jak uspokoić dziecko – wiek przedszkolny
Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej (NCEZ)
Szanowni Państwo,
uprzejmie informuję, że Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej (NCEZ), które zostało utworzone w 2017 r. przez Instytut Żywności i Żywienia, udostępniło materiały do wykorzystania w realizacji treści z zakresu edukacji zdrowotnej.
Na stronie internetowej Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej www.ncez.pl zamieszczone są materiały na temat żywienia dzieci i młodzieży (np. zbilansowane jadłospisy) oraz informacje o aktualnych wydarzeniach i kampaniach edukacyjnych kierowanych do rodzin i szkół.
W ramach Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej we współpracy z Ministerstwem Zdrowia powstało także Centrum Dietetyczne Online (CDO), czyli bezpłatna internetowa poradnia dietetyczna, do której dostęp jest możliwy poprzez stronę internetową www.poradnia.ncez.pl
Za pośrednictwem CDO każda osoba może skorzystać z profesjonalnej konsultacji dietetycznej. W konsultacjach mogą brać udział rodzice, którzy chcą zapewnić swoim dzieciom prawidłowy sposób odżywiania, zmienić niewłaściwe nawyki żywieniowe czy zastosować dietoterapię w przypadku nadwagi i otyłości.
Informację o Narodowym Centrum Edukacji Żywieniowej oraz Centrum Dietetycznym Online uznajemy za ważną ze względu na problematykę, której dotyczy, jak również ze względu na umożliwienie nauczycielom realizującym treści nauczania z zakresu edukacji zdrowotnej wykorzystania udostępnionych zasobów edukacyjnych.
Zadaniem szkoły jest kształtowanie postaw prozdrowotnych uczniów, w tym ugruntowanie wiedzy o prawidłowym odżywianiu się[1]. Realizacja tego zadania oparta jest głównie na ustalonych w podstawie programowej celach kształcenia i treściach nauczania z zakresu edukacji zdrowotnej.
Poniżej przekazujemy również linki do dokumentów:
Pismo do dyrektorów szkół w sprawie Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej
Ulotka Centrum Dietetyczne Online
Łączę wyrazy szacunku
Alina Teresa Sarnecka
Dyrektor
Departament Podręczników, Programów i Innowacji
[1] Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz. U. poz. 356
Metody i techniki wychowawcze wieku przedszkolnego:
Na początek proponuję zapoznanie się z piramidą wychowawczą:
1. Podstawową zasadą w wychowywaniu dziecka jest zauważanie
pozytywnych zachowań dziecka.
Oczekiwania i wymagania jakie mamy wobec swoich dzieci są dla nich
poważnym wyzwaniem. Aby je skutecznie realizowały, muszą czuć się
akceptowane. Wasze pełne miłości wsparcie jest konieczne, by między wami
mogły zaistnieć harmonijne stosunki. Dlatego w czasie gdy dziecko uczy się
reguł i granic niezbędne jest, abyście zauważali pozytywne zachowania dziecka.
Żaden tego typu fakt nie powinien ujść waszej uwadze.
- Zwróćcie uwagę na dobre strony waszego dziecka:
Skąd dziecko może wiedzieć, że dobrze o nim myślicie? że lubicie je takim,
jakie jest? Że je kochacie? Że darzycie je zaufaniem? Że go potrzebujecie?
Świadomość tych „oczywistości” jest mu absolutnie niezbędna. Czy jesteście
pewni, że dostatecznie wyraźnie przekazujecie je swojemu dziecku? Dziecko
potrzebuje waszego sygnału w tej sprawie i to nie od czasu do czasu, ale
codziennie. Macie różnorodne możliwości by je o tym przekonać.
- Dodawanie odwagi.
Zachęcajcie wasze dziecko. Pokażcie, że ufacie jego zdolnościom.
Szczególnie u małych dzieci nie ma dnia bez przygody. Bez przerwy coś
odkrywają i czegoś próbują po raz pierwszy. Dla rodziców to wspaniała
okazja by pokazać dziecku: „ufam, że temu sprostasz, cieszę się razem z
tobą.” Niestety wiele tych okazji marnujemy. Często nawet zniechęcamy
dziecko, zamiast dodawać mu odwagi.
Kilka przykładów:
Kasia, 3 lata, jest z mamą na placu zabaw. Po raz pierwszy odważyła się
wspiąć na wysokie drabinki.
Co mama może w takiej sytuacji zrobić? Ma dwie możliwości:
| Onieśmielanie | Zachęcanie |
| Mama ściąga ją na dół i mówi: „Tego ci nie wolno. To zbyt niebezpieczne. Jesteś jeszcze za mała.” | Mama podchodzi do drabinek i ustawia się tak, by mogła w każdej chwili przytrzymać małą. Nic nie mówi, kiedy Kasia wspina się na wyższe szczeble. Po chwili zauważa: „wspaniale, że udało ci się wejść na górę! Teraz możesz też sama zejść. Na pewno ci się to uda”. |
Krystian, 5 lat, przyniósł sobie ze schowka miotłę i nie proszony zamiata
podłogę, przesuwając okruszki tam i z powrotem.
| Onieśmielanie | Zachęcanie |
| Mama odbiera mu miotłę i mówi: Tak nie zamiata się przecież podłogi! Jak niezdarnie to wygląda! Poza tym rozrzucasz śmieci po całej kuchni”. | Mama głaszcze go po głowie. Spogląda na niego i mówi: „Bardzo się cieszę, że mi pomagasz. Co ja bym bez ciebie zrobiła”. |
Reakcje rodziców opisane w rubryce „onieśmielanie” mają jedną wspólną
cechę: rodzice podkreślają błędy dzieci. Nie spostrzegają ich dobrej woli i
osiągnięć. Natomiast by je zachęcić trzeba kłaść nacisk na postępy i dobre
intencje dziecka. Rodzice ujawniają wtedy pozytywne emocje i dziecko
czuje się akceptowane. Wtedy jego wiara we własne siły rośnie.
Jednak proces wychowania to także nasze oczekiwania i wymagania od
dzieci.
2. Mów zrozumiale – czyli jak wydawać polecenia.
Zastanów się czego chcesz, które z zachowań dziecka najbardziej ci
przeszkadza. Powiedz dziecku dokładnie to, co twoim zdaniem powinno
zrobić, wyraź się jasno, zwięźle i zrozumiale.
| Niejasne żądania: | Jasne żądania: |
| Wciąż jeszcze nie jesteś ubrana! | Klaudia załóż rajstopy! |
| Jaki bałagan jest w twoim pokoju | Włóż najpierw klocki do tego pudełka. |
Swoje żądania wyraź w sposób pozytywny, a nie negatywny:
| Negatywne sformułowania: | Pozytywne sformułowania: |
| Nie upadnij! | Uważaj na stopień. |
| Nie wybiegaj na ulicę! | Idź po chodniku. |
| Nie uciekaj! | Zostań obok mnie. |
| Nie krzycz tak głośno! | Pst! Mów ciszej. |
Etapy skutecznego wydawania poleceń do dziecka w każdym wieku:
1. Podejdź do dziecka. Polecenie wydawane z drugiego pokoju, kuchni, jest
zwykle niezauważalne.
2. Zdobądź uwagę dziecka. Dziecko powinno przerwać wykonywaną przez
siebie czynność. Aby zwrócić uwagę dziecka można:
– powiedz po imieniu do dziecka i rozpocznij wydawanie polecenia od
słów: „spójrz na nie”, „zobacz”, „posłuchaj, powiem ci coś bardzo
ważnego”
– mów tak, aby dziecko widziało twoją twarz i nawiązało kontakt
wzrokowy,
– pomocne bywają gesty, które przyciągają uwagę np. dotkniecie
ramienia.
3. Sformułuj jednoznaczne, dwu-, trzywyrazowe polecenie np. „włóż klocki
do pudełka,” „książki na półkę”.
4. Poproś dziecko, by powtórzyło polecenie.
5. Powtórz polecenie tyle razy, ile jest to konieczne i poproś, by dziecko za
każdym razem je powtórzyło.
6. Dopilnuj wykonania polecenia (nie odchodź od dziecka dopóki nie
skończy zadania).
Wskazówki, o których warto pamiętać podczas wydawania poleceń:
- Dzieci często na polecenie mówią „nie” – nie wolno wchodzić w
dyskusję. Nie zwracamy uwagi na to „nie”. Powtarzamy polecenie.
- Moment, w którym dziecko robi coś interesującego n przykład ogląda
bajkę w telewizji nie jest dobrym momentem na wydawanie poleceń.
- Jeśli wiesz, że polecenie nie zostanie wyegzekwowane, to lepiej go nie
wydawać.
- Dobrym rozwiązaniem pozwalającym na uniknięcie niepotrzebnej
dyskusji jest danie czasu na wykonanie polecenia np. 5 minut, szczególnie
dla starszych dzieci jest.
3. Mówienie o dobrych cechach – pochwały.
- Powiedzcie dziecku, co waszym zdaniem jest w nim dobre. Chwalcie
dziecko co najmniej trzy razy dziennie! Oto kilka przykładów:
– Opisz zachowanie: „przepisałaś literki”, „złożyłeś ubranie”, umyłeś
zęby”.
– Opisz co widzisz + nazwa cechy + nazwanie uczuć
Podzieliłeś się cukierkami + jesteś przyjacielski + jestem z ciebie
dumna
– Opisz i podsumuj definiując: „ustawiłeś buty pod szafką – to się nazywa
porządek.”
– Pochwała „nie wprost” czyli chwalenie dziecka przed innymi –
niektórym dzieciom łatwiej uwierzyć w taką pochwałę, którą
„przypadkiem” usłyszą z ust ważnego dorosłego.
- Pochwały ogólne typu „jesteś najcudowniejsza” – nie są dobre,
ponieważ nie odnoszą się do konkretnego zachowania dziecka.
Problem pojawia się gdy „najcudowniejsze dziecko” zrobi coś źle.
- Nigdy nie dodajcie do pochwały komentarzy np. „Tę linijkę napisałeś
naprawdę pięknie. Ale reszta to okropne gryzmoły”. Takie komentarze
bardzo często wychodzą nam z ust, a szkoda. Zróbcie kropkę po
pochwale i nie dodajcie nic więcej!
- Pozytywne zwrócenie uwagi na pozytywne zachowanie dziecka to tzw.
„pochwała terapeutyczna”. Taka pochwała dotyczy mówienia tego, co
widzimy: jeżeli dziecko w 2 sekundy narysowało rysunek – mazgaje,
za co pochwalić? Za to, że narysowało, pokazało, użyło kredki.
Starsze dziecko napisało linijkę szlaczków, jednak niepełną. Należy
powiedzieć „sam napisałeś szlaczki”, a za chwilę daj polecenie: „dokończ
tutaj”.
4. Nagrody i przywileje.
Drugą, oprócz pochwał, metodą zwiększającą motywację są nagrody:
- Przywileje to forma nagrody, np. dodatkowy czas na wykonywanie
interesującej dziecko czynności (późniejsza pora pójścia spać,
dodatkowa bajka), skorzystanie z limitowanej rzeczy, zwolnienie z
wykonania obowiązku.
- Czas spędzony z ważnym dla niego dorosłym w formie zabawy,
układanie puzzli, wyjście do kina itp.
- Nagrody materialne – warto określić granice w jakich wartość
nagrody musi się mieścić, np. drobne: lizak, naklejki, zabawka.
- Nagroda jest konsekwencją pozytywną stąd musi mieć cechy
konsekwencji czyli: dziecko musi wiedzieć jak ją zdobyć, jaką ma
postać, jak długo trwa, jaka jest jej wartość.
- Konkretnie określona i zdefiniowana nagroda pozwala uniknąć
dyskusji.
5. Zasady.
Dzieciom łatwiej jest żyć w świecie, gdzie dokładnie wiadomo, co i kiedy
można robić. By dobrze funkcjonować, potrzebują jasnego,
przewidywalnego i konsekwentnie przestrzeganego przez dorosłych
systemu zasad. Dzięki niemu czują się dużo bezpieczniej i pewniej. Z
kolei zasady pozwalają łatwiej wyegzekwować polecenie, gdyż
wykluczają niepotrzebną dyskusję. Zasada pomaga zachować spokój w
trudnych sytuacjach i stanowi bazę, do której można się odwołać.
Zasada dotyczy zachowań, które można korygować konsekwencjami.
Powinna być:
- Krótka,
- Pozytywna,
- Pracujemy z dzieckiem nad 2-3 zasadami, zapamiętać potrafią
więcej zasad,
- Gdy łamie zasadę – przypominamy ją.
- Zasad trzeba dotrzymywać.
Przykłady zasad w domu:
– po skończonej zabawie zabawki wkładasz do pudełka,
– chodzimy spać do przeczytaniu bajki,
– po przyjściu do domu myjemy ręce.
6. Konsekwencje.
Konsekwencje to zaplanowane następstwa zachowań dziecka. W odróżnieniu
od kar są stałe, następują zaraz po niewłaściwym zachowaniu dziecka,
odpowiednie do skali przewinienia oraz doprowadzone do końca. To dziecko
ponosi odpowiedzialność za to, co zrobiło. Co jest ważne – konsekwencje nie
mają tak silnego ładunku emocjonalnego jak kary. Dziecko musi
doświadczyć konsekwencji w środowisku przewinienia, aby połączyło ją z
niewłaściwym zachowaniem. Stosujemy konsekwencję z ważnego obszaru
dziecka np. zabranie przywileju, wtedy dziecko nie korzysta z innych
przyjemnych rzeczy np. telewizor, komputer.
Rodzaje konsekwencji:
- Odebranie przyjemności, przywileju,
- Odesłanie w nudne miejsce,
- Zabranie uwagi.
- Konsekwencje naturalne, wynikają bezpośrednio z zachowania
dziecka i dają mu szansę na naprawienie tego, co zrobiło nie tak.
– np. naprawienie szkód – rozlałeś wodę – pościeraj,
– wyłączenie z sytuacji, np. wykluczenie z zabawy, gdy nie
przestrzega reguł.
7. Techniki wychowawcze:
- Zepsuta płyta:
Technika ta polega na wielokrotnym powtarzaniu czego
oczekujemy od dziecka, nie zważając na jego protesty oraz nie
dając się wciągnąć w dyskusję.
Przykład:
Mama: Magda, ubierz się! (jasna wskazówka)
Magda: Ale ja nie chcę!
Mama: Najpierw założysz podkoszulkę.
Magda: Ale ja chcę się z tobą bawić!
Mama: Magda, założysz teraz podkoszulkę.
Magda: (marudzi, ale zakłada podkoszulkę): okropność…
- Nauka na własnych błędach, czyli naturalne konsekwencje
zachowań:
| Niewłaściwe zachowanie | Naturalna konsekwencja |
| Dawid, 3 lata, wylewa mleko. | Chłopiec otrzymuje ścierkę i wyciera mleko. |
| Mateusz, 5 lat nie chce sprzątać swoich zabawek z dywanu w salonie. | Zabawki trafiają do skrzynki i zostają schowane na tydzień. |
| Sylwia, 6 lat zaczyna płakać, gdy grając z mamą, sądzi, że przegra. | Mama kończy grę. |
Ta metoda jest skuteczna jeśli nasze czyny mówią same za siebie, a my
milczymy!
- Izolacja: dziecko na krótki czas jest „wykluczone”, kontakt z
rodzicami jest ograniczony:
– Mama lub tata pozostają z dzieckiem w tym samym pokoju,
demonstracyjnie jednak zajmują się czymś innym. Dziecko
przebywa w innej części pokoju, siedzi np. na krzesełku, poduszce.
– Mama lub tata opuszczają pomieszczenie. Dziecko chwilowo
pozostaje w nim samo, oczywiście kontrolujemy je. Jest to dobra
metoda przy napadach złości.
- Najpierw praca potem przyjemności:
Jest to zasada wychowawcza, dzięki której kary stają się często
niepotrzebne:
| Życzenie dziecka | Zachęcanie | Zapowiadanie kar |
| Chciałabym oglądać bajkę. | W porządku! Kiedy powkładasz wszystkie zabawki do skrzynki, możesz włączyć telewizor. | Jeśli wreszcie nie posprzątasz, nie będziesz mógł dzisiaj wcale oglądać telewizji! |
| Czy mogę kawałek czekolady? | Po obiedzie! | Jeśli nie zjesz obiadu, nie dostaniesz ani kawałka czekolady! |
Sami zdecydujcie czy wolicie zachęcać swoje dziecko, czy
zapowiadać karę.
- Złote zasady wychowania:
– trzymajcie się tego, co raz postanowiliście, czyli bądźcie
konsekwentni,
– rodzice wspierają się wzajemnie, dziecko musi widzieć
spójność i konsekwencje obojga rodziców.
– nie wolno: stosować wyrzutów, zniewag, gróźb, surowych kar,
przemocy wobec dzieci! Dziecko uczy się od was tych reakcji i
naśladuje je. Jednocześnie wrogie reakcje mogą zniszczyć
poczucie własnej wartości dziecka i wyzwolić w nim strach i
pragnienie zemsty.
Podsumowując, mądre wychowanie, poprzez odpowiednie zasady oraz
konsekwentne postępowanie wobec dziecka jest ogromnym kapitałem na
przyszłość – inwestycja czasu na zabawę, pochwały jest swojego rodzaju
parasolem ochronnym, który na zasadzie więzi emocjonalnej oraz wymagań
przygotuje nasze dzieci na bardzo trudny okres dojrzewania, pełen wszelkiego
rodzaju zagrożeń.
Na podstawie literatury:
1. „Rozwój psychiczny dziecka” S. M. Baker, GWP, 1992r.
2. „ADHD – zespół nadpobudliwości psychoruchowej” A. Kołakowski i in.
GWP, 2007r.
3. „Każde dziecko może nauczyć się reguł” A. Kast – Zahn, Media Rodzina
1999r.
Opracowała Ewelina Ćwintal – psycholog